Azeri Oligarklar Halk Ayaklanmasından Korkuyor

Azeri Oligarklar Halk Ayaklanmasından Korkuyor

Azerbaycan Başkanı İlham Aliyev, göreve geldiği 2003’ten bu yana yüksek petrol fiyatları sayesinde ülkedeki sınıfsal çelişkilerin üzerini örtmeyi başarıyordu. Petrol fiyatları yükseldikçe Azeri oligarklar paralarını nereye yatıracaklarını bilemez oldu; kimisi Karayiplerde yedi yıldızlı otel yatırımı için kolları sıvadı, kimisi daha yakına, Türkiye’ye büyük yatırımlar yaptı. Bakü kenti, zengin turistler arasında Hazar’ın Dubai’si olarak anılıyordu.

Ama artık parti bitti, petrol fiyatları varil başına 30 dolar civarına düştü. Geçen yılın Aralık ayında Azerbaycan merkez bankası yerel para birimi olan manatı dolara sabitlemekten vazgeçti ve devalüasyona gitti. Manat üçte bir oranında değer yitirdi. Maaşlar da sabit kalınca Azeri halkının geliri üçte bir oranında azalmış oldu.

Ama bu devalüasyon bile yetersiz kaldı; hükümet yeni önlemlere ihtiyaç duydu. Önce döviz alım satımını güçleştirdiler; daha sonra da ülkeden para çıkarmak yüksek vergiyle zorlaştırıldı. İşler ve yabancı yatırım durdu.

Artık Azerbaycan’da yeni bir dönem başlıyor. Ülkenin pek çok bölgesinde büyük gösteriler meydana geldi. Bu döneme değin her türlü gösteriyi yasaklayan Azerbaycan hükümeti, protestoların büyüklüğü karşısında sessiz kaldı.

Petrol fiyatlarının yüksek olduğu dönemde çok zenginleşen oligarklardan ikisi özellikle dikkat çekiyor.

Bunlardan biri, “Acil Durumlar Bakanı” (“Fevkalade Haller Nazırı”) Kemalettin Haydarov. Haydarov müzikten anlar, tekvandoyla ilgilenir ama onu asıl zengin eden bunlar değil. Kendisi dünyanın en büyük yolsuzluklarının döndüğü, yolsuzluğun bir norm haline geldiği gümrüklerde sorumlu.  

Diğer en güçlü oligark, Paşayev ailesi. Bu aile, İlham Aliyev’in eşinin ailesi. Ülkenin en büyük bankasının ve en lüks otellerinin sahibi.

Ülke bu iki oligark grubundan sorulurdu. Ama son dönemde, Azerbaycanlı işçi ve emekçi kitleler, yaptıkları gösterilerle üçüncü bir güç olarak sahneye çıktı.

Oligarklar endişeli. Aralarında bir iç savaş başladı. Geçen yıl, yüzlerce iş adamı dolandırıcılıktan tutuklandı. Geçen Ekim ayında ise Ulusal Güvenlik Bakanı Eldar Mahmudov görevinden alınmıştı.

Petrolün fiyatı yüksekken, bir takım sürtüşmeler paranın sayesinde uzlaştırılıyordu. Ama paralar suyunu çekince, oligarklar arası çatışmalar su yüzüne çıktı.

İlham Aliyev’in “gümrüklerde daha fazla şeffaflık olması gerekiyor” şeklinde yaptığı açıklama doğrudan Kemalettin Haydarov’u hedef alıyor.

Ülkenin doğal kaynaklarına el koymuş benzer tarzda oligarkların yönettiği Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan,Tacikistan gibi ülkelerin gözü de Azerbaycan’da. Azerbaycan’daki huzursuzluklar artar, bu ülkedeki “istikrar” bozulursa, bu durumun komşu ülkelere yayılacağına kesin gözüyle bakılıyor.